Οι οχυρώσεις του τουρκικού στρατού και οι αιχμάλωτοι τούρκοι στρατιωτικοί στα Γιάννενα του 1913

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική έρευνα του ιστορικού ερευνητή Αλέκου Ράπτη, παρουσιάζεται για πρώτη φορά  σε ειδική εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου 2016 και ώρα 19.30 στον Πολιτιστικό Πολυχώρο «Δημήτρης Χατζής (παλιά σφαγεία).
Η έρευνα που θα παρουσιαστεί έχει ως θέμα «οι οχυρώσεις του τουρκικού στρατού και οι αιχμάλωτοι τούρκοι στρατιωτικοί στα Γιάννενα του 1913».
Την εκδήλωση συνδιοργανώνουν η Δημοτική Κοινότητα Ιωαννίνων και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών και πραγματοποιείται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα «Ελευθέρια 2016».
Της ερευνητικής παρουσίασης θα ακολουθήσει μουσική εκδήλωση, στην οποία τα μέλη του Μικρασιατικού Συλλόγου Νεοκαισάρειας, Σταυρούλα Καραντωνίου και Σωφρονία Καψάλη, θα ερμηνεύσουν τουρκόφωνα τραγούδια.

Παρουσιάζεται ένα «κομμάτι ιστορίας»

Η απελευθέρωση της πόλης από τον τουρκικό ζυγό στις 21 Φεβρουαρίου 1913, μετά από πολύμηνη πολιορκία είναι μια σημαντική ιστορική ενότητα πολεμικών γεγονότων, που εντάσσονται συνολικά στην Βαλκανική Ιστορία.
Η πτώση της πόλης των Ιωαννίνων αποκάλυψε την εκτεταμένη αμυντική οργάνωση πολλαπλών οχυρώσεων του τουρκικού στρατού στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, που σχεδιάσθηκαν και κατασκευάστηκαν το 1909 από την γερμανική στρατιωτική αποστολή επικεφαλής της οποίας ήταν ο γερμανός στρατηγός Κόλμαρ φον ντερ Γκόλτζ (Colmar von der Goltz).
Τα οχυρωματικά αυτά έργα αποτέλεσαν το στρατιωτικό προϊόν της επεκτατικής πολιτικής της Αυστροουγγαρίας ,  που λειτούργησε σαν χείρα βοηθείας  προς την παραπαίουσα άλλοτε κραταιά Οθωμανική αυτοκρατορία κατά τον 19ο αιώνα, στην περιοχή των Βαλκανίων.
Με αυτή την συγκεκριμένη στρατηγική, διαμορφώθηκαν  μια σειρά από ειδικές συνθήκες πολιτικής προσέγγισης,  με τον «Μεγάλο ασθενή», όπως αποκαλείτο τότε η παραπαίουσα οθωμανική αυτοκρατορία, με απώτερο σκοπό την μελλοντική  εδραίωση της πολιτικής του Deutshe Reich (Γερμανικό Ράιχ), που θα εδράζονταν στον γεωπολιτικό άξονα «Βερολίνο – Βαγδάτη».
Οι δεκάδες στρατιωτικές αποστολές συνεργασίας  της Γερμανίας, σε όλη την οθωμανική επικράτεια, έθεσαν τις βάσεις για την εδραίωση της κυριαρχίας του  Deutshe Reich (Γερμανικό Ράιχ) μέσα στην οθωμανική αυτοκρατορία.
Ο γερμανός (Πρώσoς), στρατηγός Κόλμαρ φον ντερ Γκόλτζ ήρθε στα Γιάννενα το 1909 συνοδευόμενος από ανώτερο κλιμάκιο γερμανικής στρατιωτικής αποστολής και πραγματοποίησε τις μελέτες αλλά και τις κατασκευές των έργων  για την αμυντική οργάνωση και τα οχυρωματικά της πόλης των Ιωαννίνων.
Οι οχυρωματικές εργασίες του λεκανοπεδίου, της πόλης των Ιωαννίνων,  συνεχίστηκαν και την επόμενη χρονιά, ενώ το 1911 η γερμανική στρατιωτική αποστολή επανήλθε εκ νέου στα Γιάννενα, προς επιθεώρηση των οχυρωματικών έργων, αλλά και για να παραδώσει τα συμφωνηθέντα έργα στην τουρκική στρατιωτική διοίκηση της πόλης, στον στρατηγό Εσάτ Πασά.
Μέχρι το 1912, είχε σχεδόν αποπερατωθεί το έργο της οχυρώσεως και όταν πλέον είχε αρχίσει η επιστράτευση του τουρκικού στρατού, η οχύρωση είχε συμπληρωθεί με ταχύσκαπτα έργα, συρματοπλέγματα και με θέσεις πυροβολαρχιών εκστρατείας.
Το κόστος των οχυρωματικών έργων έφτασε περίπου σε 2,5 εκατομμύρια τουρκικές λίρες της εποχής, περίπου 58 εκατομμύρια γαλλικά φράγκα.
Με την πτώση της πόλης των Ιωαννίνων 33 χιλιάδες οθωμανοί τούρκοι  στρατιώτες, (33.000), αποτέλεσαν αρχικά την πρώτη ενότητα αιχμαλώτων πολέμου για τον ελληνικό στρατό. Από αυτούς οι 800 ήταν αξιωματικοί του στρατού, ενώ οι 6 χιλιάδες, (6.000), ήταν τραυματίες και άρρωστοι στρατιώτες.
Τα οικονομικά κόστη που επιβάρυναν  το τότε  ελληνικό κράτος για την μεταφορά των χιλιάδων τούρκων αιχμαλώτων πολέμου, ήταν τεράστια, καθώς πριν από την πτώση των Ιωαννίνων είχε ληφθεί υπ΄ όψη ότι το κόστος (50.000) πενήντα χιλιάδων οθωμανών τούρκων   αιχμάλωτων  πολέμου, θα στοίχιζε τουλάχιστον (5) πέντε εκατομμύρια γαλλικά φράγκα της εποχής.
Τον Μάρτιο του 1913, ο συνολικός αριθμός των τούρκων κρατουμένων αιχμαλώτων πολέμου στην Ήπειρο, ήταν περίπου 100 χιλιάδες άνδρες.
Από την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου στις 9 Οκτωβρίου 1912, έως και τη λήξη του πολέμου με την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης στις 30 Μαΐου 1913, οι αιχμάλωτοι τούρκοι στρατιωτικοί, μετήχθησαν σε 32 στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου ανά την Ελλάδα. Σε διάφορες πόλεις της Στερεάς Ελλάδας λειτούργησαν 6 στρατόπεδα αιχμαλώτων συμπεριλαμβανομένου και της Αθήνας, στην Πελοπόννησο λειτούργησαν 14, στην Θεσσαλία 3, στην Εύβοια 2 και στα Νησιά του Ιονίου 8 συνυπολογισμένων και των νησιών Πόρος και Μακρόνησος.
Το ελληνικό κράτος εφάρμοσε κατά γράμμα τις διεθνείς συνθήκες που αναφερόταν στο Δίκαιο περί αιχμαλώτων πολέμου. Έτσι λοιπόν δια του άρθρου 17 της Συνθήκης της Χάγης κατέβαλλε στους τούρκους αιχμαλώτους πολέμου, την αντίστοιχη μισθοδοσία, σε δραχμές της εποχής, ανά μήνα όπως αυτή προβλεπόταν και κατεβάλλετο στους ομοιόβαθμους τους  αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και στρατιώτες του ελληνικού στρατού.
Την 1η Νοεμβρίου 1913 υπογράφηκε η Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, ενώ στις 4 Νοεμβρίου του ιδίου έτους με διαταγή του Υπουργείου των Στρατιωτικών, άρχισε η σταδιακή αποστράτευση των εφέδρων από τις τάξεις του ελληνικού στρατού σηματοδοτώντας ουσιαστικά  και το τέλος του Α΄ Βαλκανικού πολέμου αλλά και την προετοιμασία της Ελλάδας για την είσοδό της στον 1ο παγκόσμιο πόλεμο.